WAUW!

Ik leef momenteel nog ergens hoog in de wolken, want tijdens de Algemene Ledenvergadering van NJR op woensdagavond 21 maart ’12 is mij een wereldkans gegeven: ik ben verkozen tot de nieuwe Jongerenvertegenwoordiger Duurzame Ontwikkeling naar de Verenigde Naties (een langere titel is vrijwel ondenkbaar). Iets waar ik al een paar jaar van heb gedroomd… en wat nu werkelijkheid is geworden. Gelukkiger kan haast niet!

Ik ben enorm blij dat ik me op deze manier nog meer kan gaan inzetten voor duurzaamheid en het betrekken van jongeren. Het eerste wat ik dan ook wil doen is alle jongeren die mij zo hebben gesteund – in de zenuwslopende weken, dagen & uren voorafgaand aan het beslissende woord – enorm bedanken, net als de Nederlandse jongerenorganisaties die met een grote meerderheid voor mij hebben gekozen. Een onbeschrijfelijk gevoel!

Mijn rol in de aankomende twee jaar zal vooral zijn dat ik heel het land doorga (met mijn leuke nieuwe collega Liset Meddens) om de meningen van jongeren over duurzaamheid en hun toekomst te gaan verzamelen, zodat ik deze krachtig kan neerzetten bij degenen die nu belangrijke beslissingen nemen over onze toekomst. Niet alleen op Nederlandse bodem, maar ook op VN-conferenties over duurzaamheid en klimaat. Niet te bevatten dit. Ik zal de brug gaan bouwen tussen jong & oud en hoop op deze manier – door jongeren meer en meer bij duurzaamheid te betrekken & door ervoor te zorgen dat er meer en meer naar ons wordt geluisterd – een belangrijke stap te zetten voor de duurzame toekomst waar we – stap voor stap – met z’n allen heen moeten. Een flinke weg om te gaan, maar wel enorm spannend, leuk en uitdagend!

Ik hou van duurzame ontwikkeling, ik ben intens gelukkig met deze functie en ik heb enorm veel zin om vol duurzame energie aan de slag te gaan! Als je iets wilt met mij/jongeren/duurzaamheid kun je altijd bij me aankloppen, want ik luister maar al te graag!

In 1992 werd ik geboren en werd in Rio de Janeiro de eerste echte internationale duurzaamheidsconferentie gehouden. Nu, 20 jaar later, zal ik namens de jonge generatie in Rio de Janeiro aanwezig zijn bij Rio+20 en kei-hard werken aan onze mooie toekomst!

Ideas UniTEDx

“We develop concepts in our minds that influence how we think and act. However, the technology of false ideas results in ideology and that can be harmful. When we read a piece of technology or idea, we will behave in a similar way. A false statement influences human behavior in a way that makes the statement true. Especially in social science we need to be careful – natural science corrects its own mistakes. Human nature is created by the society we live in.” Barry Schwarz on idea technology.

It is the day after an amazing TEDxAmsterdam. The mind is almost recovered from its great ballet experience. Yesterday I was one of the 600 lucky invites (who doesn’t try, will never win) to join the live performances at the Stadsschouwburg Amsterdam. I don’t know why they did so, but I was placed in the front of the main area – just a few meters away from the stage. Therefore the experience was even more intense and personal. It is the day after an amazing experience full of ideas worth spreading (and doing!) so now it is time to share some of those ideas. I will highlight the things that in my opinion made the biggest impact or are wise lessons learned from people’s experiences. However, every single speaker was fantastic in its own special way and I am more than impressed by the beauty of human nature.

Esra’a Al-Shafei. This young woman made a tremendous impact on every single person in the audience. In contrast with the other speakers, Esra’a was not filmed. This is for her own safety. Esra’a is a driver of social change through digital media, as founder and director of MidEastYouth. She makes it possible for other Mideast youth to use the internet for freedom of speech so that diverse voices can be amplified. Voices of protest are tracked, political expressions are made through music, human rights messages are heard by using illustrations. Besides, she stands up for a space for open debate and the right to education. Find out what those young people in modern times are going through, spread the word and support them. Esra’a ended with a lovely smile and the following words: “We will definitely WIN this struggle for justice. Just give us some more time…”

General Peter van Uhm, Chief of Defense, explains how everyone has its own instrument for the contribution to make this a better world. In his case, this instrument is the gun. A gun to establish peace and stability. This specific gun was brought at the stage and made the audience even more quiet. Maybe most of us were even a little terrified and intimidated. We felt the uneasiness and were confronted with this fact. We live in such a peaceful country, where we do not have to fight or be afraid for our survival. Guns are no part of our lives. Just imagine that always being aware and afraid of the guns around you, would be part of your daily routine. We can’t imagine how that will be in reality. But in many other countries this is actually the case.

Eveline Crone told us that young people and adolescents still possess lots of creativity and the possibility to think out of the box. Therefore it is essential to include youth in decision-making processes. For the problems of today, input from youth would be very helpful. Adults should give young people a serious chance and see this as positive opportunities for both parties. (Luckily the message was pretty clear for the audience, and I have now meetings planned with several (big business) parties so that we can provide them with our young and sustainable vision.)

Rogier  van der Heide: “Innovation has to be meaningful. It does not happen in a vacuum. You are never alone. No one has the key by itself, you have to work together.”

Another very inspiring and touching talk was from Hassina Sherjan. “You should live just like you want to. As long as you have respect and compassion, you will receive this from others.” Hassina is on a journey towards peace, and we are all in this together, against the international phenomena of terrorism. The only tool to fight this, is with both education and employment, so that the people develop their strengths and are able to empower themselves. Therefore, there’s Aid Afghanistan for Education and the arty initiative Boumi (for example Crafting Peace), which is as much a business as a philosophy and movement. With tears in her eyes while telling about her father’s death and her home country in war, she deeply touched and inspired the audience.

The things that Harald Doornbos literally brought us also came very close to reality. In his hands he carried the flight ticket from Khadaffi’s daughter, Khadaffi’s clock, his green book, a photo album and the passport from their cat. All memorable things from the last day in their apartment. The cat will be the only one still walking around. Cats may have seven or nine lives, but Arab leaders do not have that luxury.

Joris Luyendijck (awesome person): “The world is increasingly interconnected and technologically advanced. Therefore we have insiders and outsiders, but it is necessary to build bridges and share things with the greater mass.” And he has the solution: sharing your learning curve. When you hear something that triggers you and you want to know more, but you do not know a thing about it yet, you should explore your own curiosity, start at zero and document this intellectual process. The moment you get across information, a greater understanding will appear. When you share this intellectual growth, others will grow with you. According to this innovative journalist, we now live in the 3rd millennium which will be all about cooperation.

Jonathan Baij: “We all have the opportunity to realize our dreams or ideas. “There’s no money” will never be a good excuse not to start taking opportunities.”

The last idea that is very worth spreading, is the igirama of the Twin Towers from artist William Verstraeten. Stunning.

Just a little additional note about the sustainability of the event. In his TED-talk, Rogier van der Heide (Philips) showed us that all the illumination at the Stadsschouwburg was provided by LED-lights. This is the first all LED-lightened TEDx-event. It is possible! Furthermore, guests are stimulated to drink tap water, for instance they can step outside during the break and fill their bottle or glass with delicious and clean tapwater by Join the Pipe at Leidseplein. A recent research even showed that tap water is cleaner than bottled water, so there is no need to use and waste all the harmful plastic. Another remarkable aspect was the fact that the gift bags were excluded – most people weren’t very happy about that. But don’t worry, instead of useless gift bags they had very awesome gift baskets for us, to do groceries with and to take with you on your bicycle. Very nice! Furthermore, the food was fully vegetarian and organic and the packaging and coffee cups were biodegradable as well. Irene Rompa (the “conscious” of the TEDxAmsterdam team) told me later on that unfortunately the event was not carbon neutral (they did not compensate like they did at TEDxRotterdam this year) but they did definitely make sure to find symbiosis between the event and sustainability – which is quite a tough job. However, they tried to make the smallest impact and do good for real nature. In my opinion they succeeded (and I’m quite critical).

During the last session, the TEDxAward was given to the MetFarm initiative (last year it was the Winddrinker). The wonderful thing was that so many people from the audience offered their help and expertise for this amazing urban farming project. When different worlds come together, you can come even further than you would have hoped.

With similar interdisciplinary words, Louise Fresco summarized the day. “Here at TEDx, we are reaching gaps between disciplines. You should have the capacity to focus, but be broad at the same time. It is where art and science meet. They can tell each other a lot and together we can create a better world. We should explore other worlds and – just like the economy – not be linear anymore but transform this old pattern into circularity. And in that case it is maybe not only transforming into a circle, but a learning spiral that goes up all the time by better understanding and more inclusiveness. The positive sense that is carried out by all the speakers and guests of TEDxAmsterdam is extremely important today.”

Be positive and change the world.

11.11.11

Precies een jaar geleden, op de vooravond van de Dag van de Duurzaamheid, was ik samen met mijn Future Planet Studies-studiegenootjes druk aan het helpen als vrijwilliger bij het duurzame diner voor de Trouw Duurzame 100, ergens op de bovenste verdieping van de prachtige openbare bibliotheek in Almere (als ik het me goed herinner). Als toen al heel actief duurzaam jongere weet ik nog dat ik enorm baalde van het feit dat ik in deze positie niet mee kon praten met de enorm interessante inside gesprekken van allemaal grijze mannen in pak (ondanks dat ik het ontzettend naar mijn zin heb gehad met alle leuke mensen van de organisatie).

Tijd voor een reality check. Een jaar later, een week voor de dag van de duurzaamheid, werd de nieuwe Trouw Duurzame 100 gelanceerd. Om 00.00 ‘s nachts zou deze online komen te staan, waar ik als nachtbraker natuurlijk op moest blijven wachten. Het eerste wat ik zag was een geweldige vrouw (!) op nummer 1 – heel terecht maar toch positief verrassend. Toen ik een uur later het toelichtende artikel doorlas, werd ik nog positiever verrast dan ik had kunnen hopen. In de allerlaatste paragraaf van het ellenlange artikel stond de naam van mijn collega, die met zijn 22 jaar de jongste uit de lijst was. Volledig hysterisch belde ik hem (nog net niet wakker) en overviel ik hem met een “AAAAAAAAAAAAH!!” en daaropvolgend dit geweldige nieuws. Hij was daar toch wel een beetje stil van, maar ik kon alleen maar gillen, wat een prestatie voor de jonge duurzaamheid!

Precies een jaar later vond op de vooravond van de Dag van de Duurzaamheid een heel bijzonder evenement plaats: de Nacht van de Duurzaamheid. Dit keer geen afgelegen bibliotheek, maar de Heineken Music Hall in Amsterdam (’s nachts ook enigszins afgelegen, maar dat terzijde). Dit keer niet alleen grijze mannen in pak, maar allerlei verschillende mensen, variërend van jonge kinderen en vele geïnteresseerde (jong)volwassenen tot prominenten uit de duurzaamheidswereld. Dit keer geen besloten gezelschap, maar voor de verandering maar liefst 5000 mensen genietend van een mooi programma vol leuke duurzaamheid. Al met al was het een enorm enerverende avond met mooie duurzame initiatieven die zichzelf presenteerden aan “de massa” en vele inspirerende sprekers en bezoekers (en uiteraard een goed feestje).

Wat een vooruitgang in slechts een jaar tijd! Duurzaamheid is leuk. Duurzaamheid is goed. Verduurzaming gaat sneller dan je denkt! We gaan ervoor, samen!

Duurzaam Doen

Een duurzame samenleving is niet alleen een samenleving waarin alle energie wordt gegenereerd uit duurzame energiebronnen. Niet alleen een samenleving waarin elk artikel van een ecologisch keurmerk is voorzien. Niet alleen een samenleving waarin alleen nog maar vliegtuigen op duurzame brandstoffen vliegen en auto’s op duurzaam opgewekte stroom rijden. Al zou dat prachtig zijn.

Een duurzame samenleving is een slimme samenleving. Een samenleving waarin op een efficiënte manier met de aanwezige energie wordt omgegaan, zodat we niet onnodig verspillen en er tevens langer mee kunnen doen. Hetzelfde geldt voor grondstoffen, spullen en voedsel. Een samenleving waarin flink wordt geïnvesteerd in goed onderwijs, zodat een groene economie kans heeft op slagen. Een duurzame economie biedt immers garantie voor de toekomst. Een samenleving waarin we niet ongegeneerd het collectief en met terugwerkende kracht ook onszelf schaden door in het wilde weg te vervuilen. Een samenleving waarin het merendeel van de producten onschadelijk is voor mens en milieu, is goed voor ons allemaal. Want je wilt uiteindelijk toch ook het beste voor jezelf? Een samenleving waarin we ons bewust zijn van wat we al hebben, liefhebben wat we bezitten en daar ook op een respectvolle manier mee omgaan.

Een duurzame samenleving biedt volop kansen. Deze kansen zijn voor ons om te benutten. Duurzaamheid is de toekomst, maar ook het heden. Begin vandaag. Doe iets goeds. Investeer in de toekomst. Werk samen. Neem initiatief. Gewoon doen! Het is altijd goed om aan een betere wereld te werken. Onderschat jezelf niet, ook jij bent iemand. Iemand kan veel verschil maken.

‘s Werelds ecologisch paradijs: Costa Rica

Een paar maanden geleden werd ik genomineerd voor de INEX International Summer University on Sustainable Development in Costa Rica. Op de eerste dag van juli vertrok ik voor anderhalve maand naar de andere kant van de wereld.

Daar ging ik dan. Aangekomen in San Jose zou mijn gastgezin op me staan te wachten, maar uiteraard was er niemand. Enkel wat Spaans (toen nog abracadabra) sprekende en zeer irritante taxichauffeurs. Uiteindelijk kwam ik toch veilig in het nieuwe huis aan, waar ik mijn enorm warmhartige nieuwe ouders voor het eerst zag. De volgende ochtend zou ik al wat nieuwe mede-studenten ontmoeten, maar ik wist niet dat we ook meteen een busticket naar Nicaragua gingen kopen. We hadden immers nog een lang weekend voordat het echte programma begon, dus waarom niet? Ik besloot gezellig mee te gaan en voor ik het wist stak ik alweer een grens over.

Nicaragua was prachtig, maar ook ontzettend arm. We verbleven in de oudste stad van Centraal-Amerika (Granada) en dat was best bijzonder. Nicaragua is een land met een historie vol recente burgeroorlogen – zo bezochten we een fort waarin politieke gevangenen destijds verbleven. In de kerkers werden we geconfronteerd met alle nare manieren waarop deze mensen een paar jaren geleden nog flink gemarteld werden. Ik heb helaas niet veel van het land kunnen zien, maar ik heb wel kunnen genieten van de prachtige architectuur en natuur. Wat opviel was het enorme verschil in landgebruik tussen Costa Rica en Nicaragua. In Nicaragua was vrijwel alles bedekt met landbouwgrond, als primaire bron van inkomsten van dit ontwikkelingsland. In Costa Rica is ecotoerisme een zeer belangrijke inkomstenbron en zag je voornamelijk tropische regenwouden en overal prachtig groene natuur.

Terug in Costa Rica begon eindelijk de langverwachte Summer University. De groep was heel gevarieerd en internationaal: de participanten waren afkomstig uit o.a. Japan, Slowakije, Finland en Colombia. Ontzettend interessant, zeker als je je bezig houdt met het debat over duurzame ontwikkeling omdat iedereen daarbij natuurlijk een geheel uiteenlopende invalshoek zal hebben. Ik was weer eens de jongste deelnemer en ook de enige Nederlander. Het beloofde absoluut een mooie tijd te worden met deze leuke en inspirerende mensen.

En dat werd het ook. We waren praktisch gezien dag en nacht samen, dus het scheelde dat de groep een goede klik had. Het academisch programma bestond uit de onderdelen Duurzame Ontwikkeling en Corporate Social Responsability. Ik moet eerlijk zeggen dat het eerste deel (zogenaamd MSc-niveau) me flink tegenviel, maar dat heeft waarschijnlijk ook te maken met al aanwezige achtergrondkennis door mijn studie Future Planet Studies en de vele nevenactiviteiten. Interessant waren de verschillende thema’s met betrekking tot duurzaamheid die we klassikaal bediscussieerden. Vooral de oplossingsgerichtheid waarmee we dingen benaderden beviel me enorm. Het mooiste vond ik de instelling van mijn leraar: “There’s no time to be a pessimist”. Dat gaf een mooi gevoel van vooruitstrevendheid en samen kijken naar manieren waarop we actief de transitie naar een duurzame samenleving zouden kunnen bevorderen.

          

De tweede course werd gegeven door drie enthousiaste dames uit de duurzaamheidswereld: een wereld van verschil. Ik heb werkelijk genoten van de lessen over CSR, vooral ook omdat Costa Rica het uitgewezen voorbeeld is van een duurzaam ontwikkeld land. Het eerste land met de doelstelling om over 10 jaar volledig klimaatneutraal zijn. Dat zouden we allemaal eens moeten doen. Gemiddeld 99% van de elektriciteit wordt gehaald uit hernieuwbare energiebronnen (voornamelijk waterkracht). Transport is echter nog een uitdaging, zoals vrijwel overal ter wereld.

Als je praat over CSR, gaat het vooral om de manier waarop bedrijven maar ook organisaties en overheid met het milieu omgaan. Dat was prachtig – na verschillende onderzoeken tijdens de lessen en bijzondere field trips naar bedrijven, zagen we hoe duurzaamheid vaak volledig was geïntegreerd in de bedrijfsstrategieën zonder verlies te maken, maar door het te gebruiken als competitive advantage. Zo bezochten we onder andere een fabriek waar chemische reinigingsmiddelen werden geproduceerd en tevens een bananenplantage. Ook leerden we veel over ecotoerisme in Costa Rica. Als duurzaam trekpleister van de wereld is het zeer belangrijk dat het milieu goed wordt behouden. Met bijvoorbeeld 4% van ‘s werelds biodiversiteit op slechts 0.03% van het aardoppervlak is Costa Rica een zeer aangenaam land om natuur te bezichtigen.

In onze weekenden bezochten we allerlei mooie plaatsen in Costa Rica: vulkanen, regenwouden, de Caribische en Pacifische kust, hot springs en vele National Parks. Naast ontzettend mooi was het ook heel gezellig en hebben we vele bijzondere momenten met elkaar beleefd. Het laatste weekend was dan ook met dubbele gevoelens. Maar toen we terugkeerden naar San Jose was mijn reis nog niet voorbij.

          

Ik had namelijk mijn vliegticket gewijzigd en een andere vakantie gecanceld, omdat ik me bedacht dat ik zo ontzettend ver van huis was en ik het er dan maar beter van kon nemen en nog wat meer van Centraal-Amerika moest gaan zien. Eerst vertrok ik geheel alleen richting Panama. Aangekomen in Bocas del Toro – een eilandengroep aan de Caribische kust – bevond ik me in een adembenemend paradijs. De eerste dagen bracht ik door op prachtige witte stranden met palmbomen en heerlijk heldere zee. Maar uiteraard kan iemand zoals ik nooit stilzitten, dus ging ik de tweede week spontaan aan de slag met lesgeven op een school voor indigenous people. Eerder die week had ik al een inheems volk (indianen) bezocht, wat een enorme indruk op me had gemaakt. Deze mensen leefden zo anders dan wij, maar leken op hun eigen manier gelukkig. Alle kindjes waren vrolijk en liepen continu met een grote lach naar ons te zwaaien. Maar de huizen waren nog maar net huizen te noemen en stonden in een stinkende modderige massa. Meisjes kregen kinderen vanaf hun 12e en dan gaat het om gemiddeld 10 per persoon, vaak van verschillende mannen. Zoals je je kunt voorstellen was de bevolking heel jong maar deze had ook een hoog sterftecijfer. Zo zagen we de begrafenis van een anderhalf-jarig kindje. Pas als je zo’n heel klein grafkistje ziet staan dringt de pijn die het met zich meebrengt pas echt tot je door.

Toch was het fascinerend om te zien hoe een volk zich op zo’n duurzame wijze in stand houdt: het was een gesloten en volledig zelfvoorzienend systeem. Ze leefden in balans met hun omgeving en gebruikten net zo veel natuurlijke grondstoffen als nodig, zonder het milieu te veel te belasten.

Zo gaf ik een week Engelse les aan inheemse kinderen en ik was blij verrast om te zien dat ze de mogelijkheid hadden zichzelf te ontwikkelen en al van jongs af aan zelfs een tweede taal leerden. Scholen heb je vaak niet in zulke gemeenschappen dus het was heel bijzonder om dit mee te maken en er tevens aan bij te kunnen dragen.

          

Toen ik eindelijk terugkeerde naar Costa Rica was er geen tijd meer om verder te reizen, maar het was goed zo. Ik had gedaan wat ik wilde, voldoende gezien, nieuwe culturen en prachtige natuurgebieden ontdekt, mijn steentje bijgedragen door wat vrijwilligerswerk te doen, weer wat bijgeleerd door de courses die ik had gevolgd, een enorm internationaal netwerk opgebouwd en een goed beeld gekregen van een duurzaam ontwikkeld land. Deze nieuwe kennis neem ik mee! PURA VIDA!

Dodelijke sarcofagen

Over 100 jaar zal een moeder met haar zoontje langs het Fukushima-gebied lopen, en hij zal haar om de verklaring voor al het cement vragen. Zijn moeder zal zich schuldig voelen, zich voor ons schamen en vertellen dat de mensheid in het verleden een aantal fouten heeft gemaakt en dat zij nu zullen moeten leven met de consequenties van deze misstappen.

Ze heeft gelijk. De huidige samenleving gaat de fout in. Ik ben niet pessimistisch, want echte oplossingen liggen er. Het zijn de beslissingen waar het fout gaat. Deze kunnen enkel worden genomen op basis van kennis. Ik waardeer ieders mening, maar acht het zeer essentieel dat deze goed onderbouwd is. Daarom zal ik bij deze de kernenergie-kwestie toelichten, vanuit het perspectief van een jongere en zonder opzettelijk technisch jargon, waarna ik ieder vrij laat in zijn of haar denken.

Kerncentrales, kernenergie en kernafval.

Kerncentrales kosten een flinke duit om te bouwen. Dit wordt daarom flink gesubsidieerd door overheden (en dus door belastingbetalers). Zonder subsidies zal de kostprijs van kernenergie flink omhoog gaan en op dat moment zal het niet langer rendabel zijn.¹ Windmolens draaien wellicht nog op subsidies, maar kerncentrales net zo hard. Bij een level playing field is het misleidende prijskaartje niet zo voordelig als het nu lijkt.

Kernenergie wordt opgewekt met behulp van ertsen van elementen als uranium en thorium. Deze worden gewonnen uit mijnen, waarbij gebieden verpest en vervuild worden: besmetting van het grondwater, het radioactief raken van lucht. Bovendien spreken we – net als bij fossiele brandstoffen als olie en gas – wederom eindige voorraden aan. We hebben in dit geval dus niet te maken met een lange termijn oplossing. De zon zal echter nog minimaal 5 miljard jaar schijnen. Waarom zouden we het niet in een keer goed doen?

Kernafval is het allergrootste probleem dat bij deze keuze komt kijken. Bij de opwekking van kernenergie komt laag- en hoogradioactief afval vrij. Het laagradioactieve blijft nog 100-500 jaar schadelijk, en wordt bovengronds in tonnen opgeslagen tot de intensiteit van de straling voldoende is afgenomen. Het hoogradioactieve blijft zelfs tot 224.000 jaar radioactief en kan natuurlijk niet gedurende al deze jaren, decennia, eeuwen bovengronds aanwezig blijven.² Daarom is het de bedoeling dat dit ergens in een ondergrondse bergplaats verdwijnt. Dit is echter al jaren de bedoeling.

Radioactief afval heeft langdurig schadelijke en dodelijke effecten voor organismen door het DNA aan te tasten en kapot te maken. Te bizar voor woorden, en iets wat mensen zouden moeten tegengaan in plaats van stimuleren. De hoeveelheid afval is in omvang relatief klein, maar het gaat uiteindelijk om de intensiteit van de effecten. Met een berg GFT-afval (een restafvalproduct van organische energie) zijn voldoende nuttige dingen te doen.

Hoogradioactief afval eist permanente eindberging. Tot nu toe is dit wellicht mooi in theorie, maar een ware mislukking in de praktijk. Er bestaan nog geen veilige opslagplaatsen en in de afgelopen jaren heeft het alleen nog maar tot onverantwoorde en onsuccesvolle situaties geleid.³ Er is sprake van veel onzekerheid over natuurlijke en geologische processen in de toekomst. We kunnen niet weten hoe bepaalde constructies van gesteente er over duizenden jaren uitzien. Op de lange termijn is er dus geen zekerheid van stabiele bergplaatsen, en we kunnen ook niet blindelings van geluk uitgaan. Dat is te zot voor woorden.

Een andere bijkomstigheid is de onwetendheid over het handelen van de dan aanwezige mensheid. Als moeder en zoon niet weten wat zich binnen de sarcofaag bevindt, zou het kunnen zijn dat – uit nieuwsgierigheid – menselijke intrusie plaatsvindt. Hoe kunnen we garanderen dat volkeren over 10.000 jaar niet gaan uitzoeken wat wij voor “schatten” onder de grond hebben bewaard? Net als bij piramides en sarcofagen wilden wij toch ook weten wat zich erin bevond, terwijl de voorschriften dat ons afraadden? Deze kernkwestie is goed weergeven in de documentaire Into Eternity van Michael Madsen.⁴

Natuurlijk ontwikkelt men ondertussen al betere technieken – ook met een hoger rendement per eenheid afval – maar van dergelijk afval zal altijd sprake blijven. Bovendien kunnen niet alle reactoren die momenteel bestaan onmiddellijk gesloten en vervangen worden door de best beschikbare technieken. Verder is opwerking van hoogradioactief afval een manier om het minder schadelijk te maken. Hierbij wordt het in een zodanige vorm gegoten dat het deels her te gebruiken is. Maar ook dit wordt in de praktijk amper gerealiseerd, waardoor afval (technisch gezien) onnodig voor langere tijd wordt opgeslagen. Wegens economische redenen wordt hier in de meeste gevallen vanaf gezien: de prijs  van de methode is namelijk 4x zo duur als niets doen.⁵ Maar uiteindelijk is goedkoop altijd duurkoop!

Ten slotte wil ik nog even terugkomen op Fukushima. Maar ook op Tsjernobyl, wat al lange tijd een sarcofaag is. De gevolgen van een kernramp zijn veel en veel te groot. De kans hierop is wellicht niet enorm, maar het is een risico wat men beter niet kan nemen als je er serieus bij stilstaat. In Fukushima is water en melk niet meer te drinken, broccoli en andere groenten niet meer te eten. Kleine kinderen kunnen amper water – een primaire levensbehoefte – nuttigen. Grondwater is radioactief. Medewerkers en reddingshulpen zijn besmet geraakt met onaanvaardbare hoeveelheden straling. Evacuaties vinden op massale schaal plaats.⁶ Het lijkt allemaal ver van ons bed, maar dat is het eigenlijk niet. Na Tsjernobyl werd in Nederland een graasverbod ingesteld om besmette melk te voorkomen en mocht geen bladgroente meer worden verkocht. De mens heeft de natuur niet in de hand. Aardverschuivingen kunnen kernrampen veroorzaken maar ook bergplaatsen voor kernafval aantasten. De risico’s zijn te groot en daar kunnen we niets tegen doen. Ook dit maakt het een onverantwoorde manier van energieopwekking.

Waarom is het nodig om energie te steken in het protesteren tegen kernenergie? Is het dan niet logisch? Waarom kunnen we deze energie niet gebruiken voor het ontwikkelen van goede oplossingen? Waarom is men zo kortzichtig en durft de harde narigheden niet onder ogen te zien? Ik heb aangegeven dat we niet pessimistisch over de toekomst hoeven te zijn. Oplossingen – alternatieven voor fossiel, kolen en kernenergie – zijn er voldoende. Ik ben daarom van mening dat beslissingen in de richting moeten gaan van een volledig hernieuwbare energievoorziening: een groene energierevolutie. Men moet onderzoek en ontwikkeling van deze energietechnieken stimuleren door meer investeringen, en deze technieken realiseren door ze te implementeren. Het is allang mogelijk, op vele gebieden is men al ontzettend goed bezig, er liggen enorme kansen. De keuze voor kernenergie is daarentegen en naar mijn mening onverantwoord, gevaarlijk, naïef, zonde, risicovol en staat in de weg van echte duurzame ontwikkeling!

Locutus est, causa finita.

¹ Koplow, D. (2011). Nuclear Power: Still Not Viable Without Subsidies. Union of Concerned Scientists, February 2011.

² Ahearne, J. F. (1997). Radioactive Waste: The Size of the Problem. Physics Today, June 1997, 24 – 29.

³ Voorbeelden zijn de zoutmijn in Asse (Duitsland), waar het al na een aantal decennia misging…

…maar ook was men van plan om van Yucca Mountain (Nevada, VS) een opslagplaats voor hoogradioactief afval te maken. Na investeringen van biljoenen dollars werd het project toch afgeblazen wegens onvoldoende veiligheid.

⁴ Website van de winnende IDFA-documentaire van Michael Madsen

⁵ Scheepers, M.J.J., Seebregts, A.J., Lako, P., Blom, F.J., van Gemert, F. (2007). Fact Finding Kernenergie. T.b.v de SER-Commissie Toekomstige Energievoorziening. 22-47, 47-57, 124-132, 110.

⁶ Informatie uit briefings van International Atomic Energy Agency (IAEA)

Massale Consumptie versus Duurzame Revolutie

Vandaag was ik samen met vele andere duurzame vrijwilligers een handje aan het helpen bij onze duurzame partners op de Huishoudbeurs. Nooit gedacht dat ik me hier ooit eens zou bevinden. Het was nog erger dan ik had verwacht.

Gelukkig – zoals ik al aangaf met het woordje ‘duurzaam’ – was ik hier wel met een goede reden. Dit jaar was er namelijk voor het eerst een Groen Paviljoen, temidden van de extreme en overbodige overconsumptie. Ik voelde me hier helemaal op mijn plaats en heel erg gelukkig. Het feit dat duurzaamheid zelfs op deze plaats tevoorschijn komt, toont toch wel aan hoe common knowlegde het tegenwoordig is. Een ontzettend interessante doelgroep, die we op een bepaalde manier bij de duurzame ontwikkeling moeten weten te betrekken. Ook een grote doelgroep, werkelijk absurd als je erbij stilstaat. Vrouwen, vriendinnen, families. Moeders, dochters, meegesleurde vaders…

Maar ook passeerden zij allemaal ons duurzame gedeelte. Geweldig om te zien dat duurzaamheid al zo’n breed begrip is, een enorme beweging. Biologische, lokale groenten, vers van de dichtstbijzijnde boer. Duurzame, groene, hernieuwbare energie. Afvalscheiding, verwerking en recycling in de meest onverwachte maar werkelijk briljante producten. Leuke mensen die laten zien dat alles ecofabolous kan. In mijn ogen slechts een minimale reflectie van de duurzame revolutie die zich voordoet. Zoveel innovatie, energie en passie.

Toch werd ik weer even wakker geschud toen ik door de andere hallen liep. Iedereen sjouwend met volgepropte boodschappenkarretjes, misleidende verkopers die bezoekers onnodige en onduurzame troep aanpraatten, oplettende en gefrustreerde blikken, op zoek naar gratis producten.. Wat een nachtmerrie. En even voor de duidelijkheid: NIETS IS GRATIS! Mensen worden verblind door hebzucht en willen alleen maar meer, meer, meer. Hebben, hebben, hebben. Maar hoeveel gelukkiger word je daar nou door? Frustraties raak je duidelijk niet kwijt. Er is nog een lange weg te gaan om deze duurzame revolutie overal door te voeren. Maar er is al verbazingwekkend veel (LED-)licht in de duisternis!

Waarheid, durven en doen

Nee, vandaag gaan we het niet hebben over “doen, durven of de waarheid”, het zeer geliefde spel op feestjes waarbij je jezelf meestal flink voor schut zet. Maar in principe wijkt het niet veel af van waar ik het wél over wil hebben.

De gedachten kwamen in me op toen ik aan het eind van de dag mijn to do-list afliep. Ik merkte dat ik een aantal dingen voortdurend uitstelde, maar toen ik er eenmaal vaart achter zette bleek het veel gemakkelijker te zijn dan ik had verwacht. Naar mijn mening is dit dan ook de sleutel: niet wachten, gewoon doen. Het is jammer dat we dat niet meer zo gewend zijn.

Zowel bij het spel als in de maatschappij (burgers, overheden, bedrijven) is er soms sprake van een bepaald patroon. Eerst wordt men geconfronteerd met de waarheid. Meestal is dit pijnlijk, zoals iets dat je liever verborgen zou houden. Oprakende olievoorraden. Vervolgens wordt men uitgedaagd om te durven: durf jij een verandering aan te gaan die je losmaakt uit je vaste patroon? Dat kan een onwennige handeling bij een spelletje zijn, maar ook de optie om te Investeren in hernieuwbare energie. Tenslotte wordt men aangezet tot doen: je kunt niet anders dan veranderen. Je zult wel moeten kiezen voor doen, Duurzaam doen.

Mensen houden nou eenmaal niet van verandering. Hoe vaak is dat wel niet gezegd en gezien. Het is dan ook moeilijk om bij de laatste stap te komen: daadwerkelijk doen. Bovendien is de huidige samenleving ook nog eens vreselijk passief. Dat zorgt voor nog minder motivatie om actief te handelen. Er wordt wellicht veel gesproken over de passiviteit van “de jeugd van tegenwoordig”, maar ik veronderstel dat dit een verschijnsel is dat zich in de huidige tijdsgeest bij meerdere generaties voordoet, ook bij “de volwassenen van tegenwoordig”.

Velen durven enkel de confrontatie met de waarheid al niet aan, en zij ontvluchten dit of verzetten zich hier tegen. Dit vertraagt het proces om te durven en te doen, het geeft een duwtje terug. Het is een feit dat men vaak een duwtje nodig heeft, een aanzet. Het is moeilijk om jezelf tot dingen aan te zetten, zoals een opdracht die al dagen op je ligt te wachten. Maar als iemand je inspireert of motiveert zal dit positief werken, als een positief duwtje.

Dingen zijn mogelijk zonder duwtje. Maar het maakt het wel moeilijker. Zo heeft men liever eerst een financieel duwtje voordat flink op duurzame actievoering wordt overgegaan. Een subsidie doet ook wonderen. Het zou dan wel fijn zijn om zo’n subsidie niet aan het ontkennen van de pijnlijke waarheid (de schaarse oliereservoirs) te besteden. Want ja, hier is nog steeds volop sprake van. Dit is een duidelijk duwtje terug, een belemmering.

Maar zoals ik al eerder stelde: als je er eenmaal voor bent gegaan zal het allemaal meevallen. En vooral: het geeft je verdomd veel voldoening. Neem dat van me aan! Ik hoop dat we een omslag naderen waarop we vrijwel volledig van passief naar actief gaan. Van altijd blijven wachten naar voortdurend doen. Van oud, versleten en fossiel naar jong, innovatief en duurzaam. Van verleden, naar toekomst.

Bruinkooldroevig

De aarde is zo ontzettend mooi, en wij maken hem zo ontzettend lelijk.. Dat was de gedachte die voortdurend door mijn hoofd dwaalde toen we terugkwamen van een Future Planet Studies-excursie  naar de Bruinkoolgroeve en -centrale in Duitsland. Bruinkool wordt in de groeve gewonnen (maar bevindt zich diep onder de grond) en daarna in de centrale gebruikt om elektriciteit mee op te wekken. Het was enorm indrukwekkend en ik vind het daarom zeker de moeite waard om even “kort” iets over deze ervaring te zeggen vanuit eigen beleving, voordat ik me in ons groepsonderzoek naar de luchtverontreiniging en gevolgen voor het klimaat stort.

Je weet namelijk niet wat je overkomt. Bij een groeve verwacht je waarschijnlijk een stuk afgegraven grond, wat het in principe ook is. Maar als je op de snelweg rijdt en opeens een ENORM groot uitgehold gebied ziet wanneer je je hoofd opzij draait, schrik je je helemaal rot.

Dit is een minuscuul stukje van het droevige gebied. En een paar van ons hebben aan het randje gestaan. Je keek rechtstreeks de afgrond in en je moet je voorstellen dat het wel 400 meter diep is. Dat is gelijk aan 4 Domtorens (de hoogste kerktoren van Nederland) op elkaar. Bizar om met je eigen ogen te zien.

Enigszins verslagen vervolgden we onze trip, en kwamen aan bij een verlaten dorp. Het was er doodstil, onbewoond, met overal dichtgetimmerde ramen en luiken. Een ware spookstad, waar een hele trieste sfeer hing. Omdat er zich bruinkool onder het dorp bevindt,  heeft het energiebedrijf besloten de mensen te verjagen en hier bruinkool te winnen. Mensen moeten hun gewone leven en de herinneringen achterlaten, en worden vervolgens in een random gebied geplaatst. Zo zie je maar weer hoe machtig een groot bedrijf is; als individuen kun je hier niet zomaar succesvol tegenin gaan.. Verder bevond er zich in het dorp een kerkhof. Ook de doden moeten wijken voor deze industriële processen. Waar moet je nu het graf van je overleden dierbaren bezoeken? Hoe kan financiële compensatie de emotionele schade ongedaan maken? Simpelweg niet.

Medestudent: Het is misschien te persoonlijk, maar woont u zelf ook in zo’n af te graven gebied?

Gids: Nee, nee. Ik woon hier (gelukkig) ver vandaan.

Daarna kwamen we bij een heringericht landschap. Na twintig jaar kan er weer opnieuw worden gebouwd en natuur worden aangeplant. Later in de busreis door de groeve had de gids het ook voortdurend weer over het planten van diverse bomen en planten. Erg misleidend vond ik deze informatie, want zo lijkt het alsof ze hele goede dingen doen. Terwijl dit slechts een minimale compensatie is van alle schade die door de bruinkoolwinning wordt aangericht.

Ook staan er overal een paar verdwaalde windmolens. Dit geeft weer het beeld alsof het bedrijf zeer innovatief en zelfs duurzaam bezig is. Echter stonden deze windmolentjes aan de rand van een enorm aangetast gebied.. En in een oogopslag zie je wel de duurzame energiebronnen, maar de aantasting niet.

De volgende dag hebben we elk hoekje van de energiecentrale leren kennen en zijn we rondgeleid door de verschillende onderdelen van de centrale om de “verschrikkingen” van dichtbij te zien. Op de top van een van de torens (162,5 meter hoogte) kon je het “prachtige uitzicht” bekijken. Je zag echter helemaal niets. We verdronken in de witte en grijze wolken die van de centrale en de koeltorens afkwamen. Wel was er een testinstallatie waar CO2 uit het uitgestoten gasmengsel wordt geëxtraheerd, zodat het gereed is voor opslag. Ze zien opslag namelijk als de enige oplossing, aan reductie wordt niet gedaan.

Ik ben toch wel enigszins geconfronteerd met de harde werkelijkheid tijdens dit bezoek. Economische voordelen wogen zwaarder dan ecologische en milieuschade en daardoor is gekozen voor uitbreiding en voortzetting van deze vervuilende technieken. Men is machteloos in zo’n situatie, je kunt niet tegen zulke enorme bedrijven op. Er wordt veel te weinig verantwoordelijkheid genomen voor vervuiling. Het was imponerend, indrukwekkend, onrealistisch. Zorg ervoor dat je zoiets een keer zelf ziet. Dat is heel anders dan verhalen (zoals dit) aanhoren of foto’s kijken. Als je in de buurt ben, rij er langs. En probeer absoluut een keer een bezoek te brengen aan een energiecentrale. Dat helpt enorm bij de visualisatie van waar het nou eigenlijk allemaal om gaat.

Volledig duurzaam, daar zou men naar moeten streven. Daar ga ik me volledig voor inzetten. Wat een enorme uitdaging voor de toekomst.

Trotse oppaskindjes

Onlangs zat ik met mijn oppaskinderen (4 jongetjes van 6 tot 12 jaar) aan de keukentafel en hadden we een interessant maatschappelijk gesprek, want dat moet soms ook gebeuren. Ik vind het altijd leuk om dingen aan te kaarten en de visies van verschillende personen te horen, zo ook van jonge kinderen. Ik was blij verrast toen het jochie van tien me vol trots en helemaal uit zichzelf zijn verhaal vertelde.

Hij had een goed voornemen voor het nieuwe jaar. Geen vlees meer eten. Ik zal nu geen pleidooi gaan houden over alle slechte dingen die door de vleesindustrie worden veroorzaak en hoe erg dit bijdraagt aan de aantasting van het milieu. En dat was absoluut geen (bewuste) praeteritio. Natuurlijk ben ik toen gaan doorvragen, want ik vind het heel wat dat zo’n jong jongetje al bezig is met zulke dingen.

Hij was enorm tegen de bioindustrie en vond het verschrikkelijk hoe de dieren daar behandeld worden. Hij had erover gehoord en gezien op de televisie en het ging hem erg aan het hart. Over het algemeen is hij amper bezig met milieu en dierenwelzijn, maar hij redeneerde gewoon vanuit gezond verstand. Hij ziet iets en dat staat hem niet aan, hij is jong en spreekt zijn mening uit zonder angst voor mogelijke reacties. Hij doet het uit principe, omdat de manier waarop gewoon zo incorrect is en daar sluit ik mij volledig bij aan.

Hij vertelde het vol trots aan me en ik ben ook zeker trots op hem. Toch ben ik benieuwd hoe het zal gaan met de worstjes. Want het water liep al uit zijn mond toen hij vol passie vertelde hoe ontzettend heerlijk hij ze vindt en hoe erg hij ze zal missen…